Bu, nihilizmle ilişkilendirilen ve Batı Avrupa kültürünü eleştiren bir düşünürdür. O halde 1960’lardaki karşı-kültür hareketleri sırasında yeniden popüler hale gelmesi sürpriz değildir.Ancak onun fikirlerinin hayatınızın pek çok farklı alanına nasıl uygulanabileceği şaşırtıcı olabilir.
İşte Nietzsche’den hayata bakış açınızı pekala sorgulayabilecek on içgörü.
Nietzsche kimdi?
Bu filozof yıllar boyunca pek çok farklı grup tarafından karalandı, bu yüzden olayları daha doğru bir perspektife oturtmak için kişisel geçmişi hakkında biraz bilgi vermek faydalı olacaktır.
1844’te Prusya’da doğan Freidrich Nietzsche , yazmayı, şiiri ve müzik bestelemeyi hobi olarak üstlenen parlak bir öğrenciydi. Ayrıca klasik diller okudu ve onlar aracılığıyla felsefeyle ilgilenmeye başladı.
Profesör oldu ve klasik bilimler dersleri verirken aynı zamanda felsefi fikirlerini de yazmaya başladı. Daha sonra bağımsız bir filozof oldu ve 1889’da zihinsel bir çöküntü yaşayana kadar aktif olarak yayın yaptı.
Nietzsche 1900’de öldü ve kız kardeşi, onun yarım kalmış eserleri ve yazılarını miras aldı.
Bir Alman aşırı milliyetçisi olarak, onun çalışmalarını kendi politikasına uyacak şekilde düzenledi, böylece onu antisemitizm ve milliyetçilikle, ardından faşizm ve Nazizm ile ilişkilendirdi. Ancak yaşamı boyunca yayımladığı eserlerinde bu fikirlere açıkça karşı çıkmıştır.
Kendisi en çok Avrupa geleneğine ve Hristiyan temellerine yönelik eleştirileriyle ünlüdür.
Aşağıdaki alıntılar onun geniş bir konu ve fikir yelpazesine ilişkin derin düşüncelerini ortaya koyuyor.
1) “Beni öldürmeyen şey beni güçlendirir.”
İşte Nietzsche’den geldiğini hiç bilmeseniz bile mutlaka duyacağınız bir alıntı.
Bu alıntı artık o kadar yaygın olarak kullanılıyor ki, başlangıçtaki anlamı biraz karışmış durumda.
O, biz insanların acı çekmek için nedenler aramamız gerektiğini ya da acı çekmekten keyif almamız gerektiğini asla kastetmemişti.
Bunun yerine onun bakış açısı, acıyı öğrenme ve gelişme fırsatına dönüştürebilen herkesin kendisi için iyi şeyler yaptığı yönündeydi.
2) “En güzel manzara bile, içinde üç ay yaşadıktan sonra artık aşkımızın garantisi olmaktan çıkar ve uzak bir sahil açgözlülüğümüzü çeker: Sahip olmak genellikle sahip olunanların arzusunu azaltır.”
Bu, Nietzsche’nin ‘tanıdıklık aşağılamayı doğurur’ ifadesinin ‘diğer tarafta çimenler her zaman daha yeşildir’ ile karıştırılmış versiyonudur.
Burada bize çok iyi bildiğimiz bir şeyi hatırlatıyor: İstemek çoğu zaman sahip olmaktan çok davranışlarımızı etkiler.
Nietzsche, Lou Andreas-Salomé adındaki aynı kadına üç farklı durumda evlenme teklif etmesine rağmen hiç evlenmedi. Ondan neden vazgeçmediği sorulduğunda karşılıksız aşkının hayatının en önemli parçalarından biri olduğunu söyledi.
İstemenin ve özlemin bizim için, hedeflerimize ulaşırken davranışlarımızı etkileyen ve bir şeyleri elde etmek motivasyonumuzu sonlandıran inanılmaz motive edici faktörler olduğunu hissetti.
3) “Günün üçte ikisini kendine ayıramayan kişi, ister devlet adamı, ister iş adamı, ister memur, ister alim olsun, köledir.”
Nietzsche’nin köleler ve efendiler hakkında söyleyeceği çok şey vardı.
Aristokrasi ile efendiler ve köleler olarak adlandırdığı kitleler, gruplar arasında büyük bir uçurumun olduğu bir dönemde büyüdü.
Ve gerçek kölelikten bahsetmese de çoğu insanın köle zihniyeti ve ahlakını takip ederek kendilerini köleleştirdiğini hissetti.
4) “Kendine itaat edemeyene emredilecektir.”
Nietzsche’nin efendi ve köle zihniyeti fikirleri bu alıntıda da devam ediyor.
Ama bu sefer iç ve dış baskılardan bahsediyor.
Son alıntıda da gördüğümüz gibi, “modern ücretli kölelik” diyebileceğimiz şeyin suçunu büyük oranda kurbanların omuzlarına yüklüyor.
Burada aslında başkalarının sizden yararlanamaması için kendinizi güçlü tutmanız gerektiğini söylüyor.
Güçlü insanların zayıf insanları kullanmasının ve onlardan faydalanmasının doğal olduğunu düşünüyordu.
Yani sömürülmeye karşı tek koruma, kendinizi sömürülmez kılmaktır.
Bu, başkalarının etkisine direnebilmenize ve kendi kişiliğiniz olmanıza yardımcı olacak zekayı, gücü ve öz disiplini geliştirmeyi içerir.
5) “İnsanlar, yaşamı için oldukça bireysel standartlar seçen kişilere her zaman öfkelenirler; O adamın kendine gösterdiği olağanüstü muameleden dolayı kendilerini sıradan insanlar gibi aşağılanmış hissediyorlar.”
Farklı olduğunuz ve kendi işinizi yaptığınız için çok fazla sürtüşmeyi bekleyin.
Kendinizi başkalarının etkisinden uzaklaşıp kendi kurallarınızı koyabilecek şekilde geliştirebilirseniz, bunu yapamayan diğer insanlar da size kızacaktır.
Sizin neler yapabildiğinizi görünce kendi yetersizliklerini daha derinden hissederler.
Örneğin, birinin keşmekeşten çıkış yolunu bulduğunu gördüğümüzde , yalnızca etkilenmek ve başarabildiklerini takdir etmek yerine, eğer hâlâ bu yarışta sıkışıp kalmışsak, genellikle kıskançlık ve kızgınlık hissederiz.
6) “Bize aniden bir konu sorulduğunda aklımıza gelen ilk görüş genellikle bize ait olmayıp yalnızca kastımıza, konumumuza veya ebeveynliğimize uygun olan geleneksel görüştür; kendi fikirlerimiz nadiren yüzeye çıkar.
Nietzsche’nin kendimizi köleleştirirken gördüğü yollardan biri, başkalarının fikir ve görüşlerine körü körüne bağlılıktır.
Pek çok insan, konular hakkında derinlemesine düşünmek ve kendi fikirlerini oluşturmak için zaman ayırmak yerine, haberlerde duyduklarını veya başkalarının konuştuklarını basitçe tekrarlıyor.
Ayrıca, gerçekte hissettiklerimize aykırı olsa bile, çoğunluğa uymamız ve akıntıya karşı yüzmememiz konusunda büyük bir baskıyla karşı karşıyayız.
7) “Kendini alçaltan, yücelmek ister.”
Nietzsche bu satırı yazdığında, bunun Avrupa kültürünün Hristiyan temellerine yönelik bir eleştiri olmasını amaçlamıştı.
O zamanlar kilise “alçakgönüllülerin dünyayı miras alacağını” öğretiyordu ve onun kastettiği de buydu.Ama bu uysallığı sahtekarlık olarak görüyordu.
Dolayısıyla bu alıntı, iki yüzlü insanlara , görünüşte mütevazı olan iyiliklerini aslında prestij ve saygı kazanmak için öne çıkaran insanlara karşı bir uyarıdır.
8) “Güçlü ve iyi yapıya sahip bir adam, yutması zor lokmalar olsa bile, etlerini sindirdiği gibi, deneyimlerini de (hareketler ve kötülükler dahil) sindirir.”
Bu, tam bir insan olabilmek için sizi olduğunuz kişi yapan tüm deneyimleri hem anlamanız hem de kabul etmeniz gerektiğine dair bir tanınma ifadesidir.
Hatalarınızı unutmak ya da geride bırakmak yerine, onlardan ders almalı ve başarılarınız kadar onların da sizi şekillendirmeye yardımcı olduğunu anlamalısınız.
9) “Bedeninizde en derin felsefenizden daha fazla bilgelik var.”
Bizi neyin oluşturduğundan bahseden Nietzsche, doğa harikasına örnek olarak insan bedenini kullanmıştır.
Belirli bir bilimsel geçmişi olmamasına rağmen, biyolojik varlıklar olarak ne kadar karmaşık, gelişmiş, verimli ve ilerlemiş olduğumuzu haklı olarak fark etti.
Ayrıca zihinlerimizin ve muhakeme yeteneğimizin çok geride kaldığını ve en akıllılarımızın bile doğanın dehasıyla karşılaştırıldığında aptal olduğumuzu hissetti.
10) “Hayat kendimizden sıkılmamız için bin kat kısa değil mi?”
Nihilizm ve varoluşsal kriz kavramlarıyla ilişkilendirilen bir filozof için bu alıntı şaşırtıcı derecede parlak. Ama dünyanın öğrenilecek ve araştırılacak sonsuz harikalarla dolu olduğu konusunda kesinlikle haklı değil mi?
Bu bize Nietzsche’nin sadece bir sosyal yorumcudan daha karmaşık, derin ilgileri olan ve dünyayla gerçek bir bağlantısı olan bir kişi olduğunu gösteriyor.
Son düşünceler:
Nietzsche’nin on görüşü onun felsefesine sadece kısa bir penceredir.
